BRICS là gì? Vai trò và sức ảnh hưởng của khối BRICS

BRICS đang dần khẳng định vị thế là một thế lực kinh tế và chính trị mới nổi, có khả năng thay đổi cục diện toàn cầu. Với sự trỗi dậy mạnh mẽ, khối này không chỉ ảnh hưởng đến các mối quan hệ địa chính trị mà còn tác động sâu rộng đến thị trường tài chính, đặc biệt là Forex. Vậy BRICS là gì? Và tại sao các trader nên quan tâm đến động thái của khối này? Cùng Trader Forex khám phá mối liên hệ giữa BRICS và thị trường Forex để không bỏ lỡ những cơ hội giao dịch tiềm năng nhé.

BRICS là gì?

Nhóm BRICS là một liên minh hợp tác quốc tế mang tính chiến lược, tập hợp những nền kinh tế mới nổi có sức ảnh hưởng lớn trên bản đồ tài chính toàn cầu. Ban đầu, nhóm này gồm 5 quốc gia gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Tên gọi “BRICS” được tạo thành từ chữ cái đầu trong tên tiếng Anh của từng nước. Mục tiêu cốt lõi của khối là thúc đẩy quan hệ hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, tài chính và chính trị, đồng thời nâng cao tiếng nói chung của các nền kinh tế đang phát triển trên sân chơi quốc tế.

Ý tưởng ban đầu về nhóm BRIC (chưa có Nam Phi) được đưa ra vào năm 2001 bởi Jim O’Neill là chuyên gia kinh tế tại Goldman Sachs, như một cách để chỉ những quốc gia có tiềm năng tăng trưởng vượt trội. Đến năm 2006, ngoại trưởng 4 nước đã tổ chức cuộc họp đầu tiên, đặt nền móng cho sự hợp tác chính thức. Năm 2010, Nam Phi chính thức được mời tham gia, mở rộng nhóm thành BRICS như hiện tại.

Tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 15 vào ngày 24/8/2023, BRICS tuyên bố mở rộng quy mô với 6 thành viên mới là Argentina, Ai Cập, Ethiopia, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Iran. Những quốc gia này sẽ chính thức gia nhập từ ngày 01/01/2024, đánh dấu một bước tiến mới trong chiến lược đa phương hóa.

Các hội nghị thượng đỉnh BRICS nổi bật

Từ năm 2009, BRICS đã tổ chức các hội nghị thượng đỉnh thường niên, luân phiên tại các quốc gia thành viên. Những hội nghị này không chỉ mang tính biểu tượng mà còn là nơi định hình chính sách và củng cố vị thế của các nền kinh tế mới nổi trong hệ sinh thái tài chính toàn cầu. Dưới đây là các mốc hội nghị BRICS có ảnh hưởng chiến lược:

• 2009 – Yekaterinburg, Nga: Hội nghị thượng đỉnh BRICS đầu tiên chính thức giữa các quốc gia BRIC, đặt nền móng cho một cấu trúc hợp tác đa phương về kinh tế, chính trị và an ninh tài chính.
• 2011 – Sanya, Trung Quốc: Lần đầu Nam Phi tham dự, đánh dấu sự chuyển dịch từ “BRIC” sang “BRICS”, mở rộng phạm vi hợp tác sang khu vực châu Phi, đồng thời gia tăng tính đại diện cho các thị trường mới nổi toàn cầu.
• 2014 – Fortaleza, Brazil: Thành lập Ngân hàng Phát triển Mới (NDB) và Quỹ Dự trữ Khẩn cấp, mang tính chất thiết chế tài chính thay thế, nhằm giảm phụ thuộc vào USD và các định chế tài chính phương Tây như IMF/WB.
• 2017 – Hạ Môn, Trung Quốc: Tuyên bố Hạ Môn nhấn mạnh tầm quan trọng của một hệ thống kinh tế toàn cầu đa cực và yêu cầu cải tổ cơ chế quản trị toàn cầu, một thông điệp gửi đến các trung tâm quyền lực truyền thống.
• 2023 – Johannesburg, Nam Phi: Cột mốc lịch sử với quyết định mở rộng BRICS+, kết nạp thêm 5 thành viên mới từ Trung Đông, châu Phi và Bắc Phi. Động thái này không chỉ mở rộng phạm vi ảnh hưởng của khối mà còn tăng cường tiếng nói của các quốc gia ngoài trục G7 trong định hình chính sách thương mại tài chính toàn cầu.

Thông qua các hội nghị này, BRICS không đơn thuần là một khối hợp tác kinh tế, mà dần trở thành một cấu trúc đối trọng với G7, nơi các quốc gia thành viên chủ động điều phối chính sách vĩ mô, tăng cường thanh toán phi USD và đề xuất các định chế tài chính mới nhằm thích ứng với thế kỷ XXI.

BRICS vận hành dựa trên nguyên tắc nào?

Để đảm bảo sự đồng thuận và cân bằng lợi ích, BRICS tuân thủ 5 nguyên tắc nền tảng sau:

• Tôn trọng lẫn nhau: Mỗi quốc gia thành viên đều tôn trọng chủ quyền, cấu trúc chính trị và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
• Bình đẳng trong quyết định: Mọi quốc gia trong khối đều có tiếng nói ngang nhau trong việc định hình chiến lược và ra quyết sách.
• Cùng có lợi: Tất cả hoạt động hợp tác đều hướng đến mục tiêu đôi bên cùng hưởng lợi, không để bất kỳ nước nào bị thiệt.
• Không can thiệp nội bộ: Các nước BRICS cam kết không xen vào các vấn đề nội bộ của nhau, đây là nguyên tắc quan trọng giúp duy trì sự ổn định.
• Đồng thuận tuyệt đối: Bất kỳ quyết định nào cũng chỉ được thực thi nếu nhận được sự đồng thuận từ toàn bộ thành viên.

Chính các nguyên tắc này giúp BRICS duy trì sự ổn định trong nội bộ và tạo nền tảng cho hợp tác sâu rộng trên nhiều phương diện.

BRICS hướng đến điều gì?

Khối BRICS đặt ra các mục tiêu rõ ràng nhằm thay đổi cách phân phối quyền lực kinh tế toàn cầu, cụ thể:

• Thúc đẩy hợp tác đa phương: Khuyến khích kết nối kinh tế, tài chính và chính trị giữa các thành viên nhằm xây dựng nền tảng phát triển dài hạn.
• Tăng vị thế của các nền kinh tế mới nổi: Tạo điều kiện để những nước đang phát triển có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong các thể chế tài chính toàn cầu.
• Thiết lập một trật tự đa cực: BRICS muốn giảm sự lệ thuộc vào các trung tâm quyền lực truyền thống, hướng đến phân bổ sức mạnh toàn cầu một cách cân bằng hơn.
• Tìm kiếm giải pháp thay thế đồng USD: Một trong những động thái đáng chú ý gần đây là kế hoạch giảm phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ, thông qua việc phát triển các hệ thống thanh toán độc lập và cơ chế giao dịch riêng giữa các thành viên.

Nếu bạn đang giao dịch trên thị trường ngoại hối hoặc theo dõi các dòng vốn toàn cầu, thì sự trỗi dậy và mở rộng của BRICS là yếu tố không thể bỏ qua, vì nó có thể làm thay đổi cục diện tài chính thế giới theo hướng phi tập trung hơn.

Vì sao BRICS ngày càng có sức ảnh hưởng trong bức tranh toàn cầu?

Tầm ảnh hưởng của BRICS là gì đã không chỉ nằm ở con số, mà còn ở vai trò ngày càng rõ nét trong việc định hình lại cục diện kinh tế tài chính toàn cầu. Cùng nhìn nhận lại các khía cạnh then chốt sau:

Đòn bẩy mới trong hệ sinh thái kinh tế toàn cầu

BRICS hiện chiếm tỷ trọng đáng kể về dân số và tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu, cho thấy sức nặng và độ phủ ngày càng lớn của nhóm quốc gia này trên bản đồ tài chính thế giới. Với tốc độ tăng trưởng ấn tượng, khối này đang dần dịch chuyển trọng tâm kinh tế toàn cầu từ các thị trường truyền thống sang các nền kinh tế đang trỗi dậy.

Kích hoạt xu hướng đa cực hóa trật tự thế giới

Thay vì để các trung tâm quyền lực cũ áp đặt luật chơi, nhóm BRICS đề xuất một mô hình cân bằng hơn, nơi quyền quyết định được phân phối đều hơn giữa các quốc gia. Điều này đặc biệt quan trọng với các trader đang quan tâm đến xu hướng dịch chuyển dòng vốn toàn cầu.

Cầu nối thúc đẩy hợp tác giữa các thị trường mới nổi

Khối BRICS đóng vai trò trung gian giúp các quốc gia đang phát triển bắt tay hiệu quả hơn từ chia sẻ kinh nghiệm chính sách cho tới liên kết các sáng kiến kinh tế. Với các nhà đầu tư, đây là tín hiệu cho thấy dòng chảy thương mại và tài chính toàn cầu ngày càng mang tính phân mảnh nhưng đa dạng hóa cơ hội.

Hướng đến một hệ thống tài chính ít phụ thuộc vào phương Tây

Việc BRICS thành lập Ngân hàng Phát triển Mới (NDB) và quỹ Dự trữ Dự phòng (CRA) chính là động thái thiết lập sân chơi riêng. Ngoài ra, nỗ lực giảm sử dụng USD trong thanh toán quốc tế cũng là một chỉ báo quan trọng với những ai theo dõi chiến lược giảm rủi ro tiền tệ trong giao dịch xuyên biên giới.

Chủ động tham gia giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu

Từ biến đổi khí hậu đến an ninh năng lượng, BRICS cho thấy họ không chỉ là người chơi kinh tế, mà còn đóng vai trò xây dựng trong các vấn đề toàn cầu. Đặc biệt, việc mở rộng thành viên vào năm 2024 càng củng cố vị thế và khả năng tác động của khối này trên bàn cờ chính trị tài chính quốc tế.

Tóm lại, BRICS đang ngày càng khẳng định mình là một nhóm lợi ích có tiềm năng định hình lại hướng đi của hệ thống tài chính kinh tế toàn cầu, nơi các trader nên theo sát để hiểu rõ các cú chuyển hướng lớn trên thị trường.

Những đặc trưng nổi bật giúp BRICS trở thành điểm tựa chiến lược toàn cầu

Bên cạnh vai trò ảnh hưởng, BRICS còn sở hữu nhiều đặc điểm cấu thành lợi thế cạnh tranh đáng kể:

• Lực đẩy từ quy mô khổng lồ: Với dân số chiếm phần lớn thế giới và GDP ngày càng tăng trưởng, BRICS không chỉ là thị trường tiêu dùng khổng lồ mà còn là nguồn lực lao động đáng kể. Điều này giúp khối này trở thành trung tâm hút vốn, chuỗi cung ứng và các dòng thương mại mới.
• Tài nguyên thiên nhiên dồi dào: Từ dầu mỏ, kim loại quý cho tới đất đai, các quốc gia trong BRICS nắm giữ nhiều tài nguyên có giá trị chiến lược. Đây là yếu tố làm gia tăng sức mạnh đàm phán trên thị trường quốc tế, đồng thời tạo thế chủ động về an ninh năng lượng và sản xuất.
• Tư duy tái định hình trật tự toàn cầu: BRICS không chỉ đi theo đường cũ mà đang kiến tạo một hướng đi riêng: thúc đẩy một hệ thống công bằng hơn, nơi tiếng nói của các quốc gia đang phát triển được lắng nghe. Với nhà giao dịch quốc tế, đây là điểm cần lưu ý trong phân tích bối cảnh vĩ mô.
• Hệ thống tài chính tự chủ: Không lệ thuộc hoàn toàn vào các định chế như IMF hay World Bank, BRICS đã tạo dựng nền tảng tài chính độc lập thông qua NDB và CRA. Đồng thời, nỗ lực phi đô la hóa cũng cho thấy chiến lược phòng thủ trước biến động địa chính trị và rủi ro tỷ giá.
• Nguyên tắc đồng thuận và bình đẳng: Không như một số tổ chức có người cầm trịch, mọi quyết định trong BRICS đều dựa trên sự đồng thuận của tất cả thành viên. Điều này giúp đảm bảo sự cân bằng quyền lực nội khối, tránh xung đột lợi ích quá lớn.
• Khả năng mở rộng linh hoạt: Việc mở rộng thành viên trong năm 2024 là minh chứng rõ ràng cho sức hấp dẫn ngày càng tăng của BRICS. Đây cũng là tín hiệu cho thấy khối này không đóng khung mà luôn hướng đến sự phát triển dài hạn và thích ứng linh hoạt.

Ảnh hưởng của BRICS đến thị trường Forex

Sự gia tăng vai trò của BRICS trên trường kinh tế toàn cầu đang tạo ra những tác động rõ rệt đến thị trường Forex, từ dòng tiền đến biến động tỷ giá.

Giảm phụ thuộc vào USD trong thanh toán quốc tế

Một trong những mục tiêu chiến lược của BRICS là phi đô la hóa thương mại. Việc thúc đẩy giao dịch bằng đồng nội tệ và xây dựng hệ thống thanh toán độc lập như mBridge hay hệ thống do NDB quản lý, đang làm suy yếu vai trò trung tâm của USD trên thị trường ngoại hối. Điều này có thể dẫn tới sự dịch chuyển dòng vốn và cấu trúc lại danh mục tiền tệ toàn cầu.

Gia tăng biến động tỷ giá tại các thị trường mới nổi

Khi các nền kinh tế BRICS có sự điều chỉnh chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ hay gặp bất ổn địa chính trị, tỷ giá đồng nội tệ của các quốc gia này thường phản ứng mạnh. Những biến động này tạo ra cơ hội cho giới trader nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao hơn, đặc biệt với các cặp exotic.

Định vị lại vai trò của các đồng tiền mới nổi

Sự trỗi dậy về kinh tế và thương mại của các thành viên BRICS khiến đồng CNY, INR, BRL, ZAR hay RUB dần thu hút dòng vốn đầu cơ và đầu tư nhiều hơn. Việc đưa các đồng tiền này vào giỏ dự trữ hoặc hợp đồng thương mại quốc tế sẽ giúp gia tăng thanh khoản và tạo ra sân chơi mới ngoài các cặp tiền chính.

Tác động đến cán cân thương mại và dòng tiền toàn cầu

Hoạt động xuất nhập khẩu nội khối BRICS và với đối tác lớn ngoài khối (như Trung Đông, Châu Phi) đang định hình lại dòng tiền thương mại toàn cầu. Các hiệp định thanh toán bằng nội tệ có thể làm giảm nhu cầu nắm giữ USD, EUR, từ đó ảnh hưởng đến cung cầu các đồng tiền này trên thị trường Forex.

Đồng tiền chung BRICS: Tương lai và tác động đến kinh tế toàn cầu

Việc thảo luận về một đồng tiền chung BRICS đang là chủ đề thu hút sự quan tâm lớn trong cộng đồng tài chính quốc tế. Tuy chưa có thông báo chính thức về ngày ra mắt, nhiều nguồn tin cho rằng việc ra đời của đồng tiền này có thể xảy ra vào khoảng năm 2027. Mục tiêu chính của đồng tiền chung là giảm sự phụ thuộc vào đồng USD, đồng thời tạo ra một hệ thống tiền tệ đa cực, củng cố sức mạnh kinh tế cho các quốc gia BRICS.

Tiềm năng của đồng tiền chung BRICS

• Sự mạnh kinh tế và chính trị đa dạng: Các quốc gia BRICS có nền kinh tế và chính trị khác nhau, do đó việc thống nhất một đồng tiền chung đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ và nhiều thỏa hiệp. Dù vậy, nếu thành công, BRICS có thể giảm bớt sự ảnh hưởng của các nền kinh tế phương Tây.
• Sự cạnh tranh với USD: Đồng tiền chung BRICS được kỳ vọng sẽ thách thức vị thế thống trị của đồng USD trong thương mại quốc tế. Sự giảm phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ sẽ tạo ra một hệ thống tiền tệ đa dạng hơn và giảm thiểu rủi ro cho các quốc gia.
• Tạo ra một hệ thống tài chính quốc tế mới: Một đồng tiền chung BRICS không chỉ mang lại cơ hội phát triển cho các quốc gia thành viên mà còn có thể hình thành một hệ thống tài chính quốc tế độc lập hơn, thách thức hệ thống hiện tại do phương Tây dẫn dắt.

Tác động đến kinh tế toàn cầu

Sự ra đời của đồng tiền BRICS sẽ thay đổi cán cân quyền lực kinh tế toàn cầu, giảm sự ảnh hưởng của USD và các tổ chức tài chính phương Tây. Điều này cũng tạo cơ hội cho các quốc gia mới nổi tham gia sâu hơn vào các quyết định tài chính toàn cầu.

Nếu đồng tiền chung BRICS được sử dụng rộng rãi, các giá trị hàng hóa toàn cầu và tỷ giá hối đoái sẽ bị ảnh hưởng. Các nhà giao dịch ngoại hối cần theo dõi tiến độ triển khai của đồng tiền này để điều chỉnh chiến lược giao dịch.

Cơ hội và thách thức

Việc ra đời của đồng tiền chung BRICS hứa hẹn sẽ tạo ra những cơ hội mới cho các quốc gia thành viên, nhưng đồng thời cũng đối mặt với nhiều thách thức trong việc cạnh tranh với đồng USD và các đồng tiền lớn khác. Tác động của đồng tiền này đối với hệ thống tài chính quốc tế sẽ phụ thuộc vào sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia BRICS và các quyết định chính sách của họ trong tương lai.

Liệu đồng tiền chung BRICS sẽ thành công trong việc tái cấu trúc hệ thống tài chính toàn cầu? Câu trả lời có thể sẽ phụ thuộc vào các bước đi tiếp theo và sự tham gia của các quốc gia mới trong khối BRICS.

Việt Nam và khả năng gia nhập BRICS

Trong bối cảnh BRICS mở rộng ảnh hưởng và tìm kiếm đối tác chiến lược mới, câu hỏi về khả năng Việt Nam gia nhập khối này đang thu hút nhiều sự quan tâm.

Việt Nam hiện chưa là thành viên chính thức của BRICS

Tính đến nay, Việt Nam chưa gia nhập BRICS. Tuy nhiên, Việt Nam đã nhiều lần thể hiện sự quan tâm đến khối kinh tế này thông qua việc tham dự các hội nghị mở rộng. Gần đây nhất vào tháng 10/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị các nhà lãnh đạo BRICS mở rộng tại Liên bang Nga.

Theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, chuyến công tác là bước đi quan trọng trong chiến lược đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để khẳng định vị thế quốc tế ngày càng gia tăng của Việt Nam trong các cấu trúc kinh tế toàn cầu.

Việt Nam có dự định gia nhập BRICS không?

Hiện tại, chưa có tuyên bố chính thức nào về việc Việt Nam nộp đơn gia nhập BRICS. Tuy nhiên, sự hiện diện thường xuyên tại các diễn đàn của BRICS cho thấy Việt Nam đang theo dõi sát sao các chuyển động của khối và để ngỏ khả năng tham gia sâu hơn trong tương lai, tùy theo lợi ích chiến lược và bối cảnh kinh tế toàn cầu.

Kết luận

Tiềm năng phát triển của BRICS là rất lớn, với mục tiêu tạo ra một hệ thống kinh tế toàn cầu công bằng và bền vững. Việc BRICS tiếp tục mở rộng và thu hút các quốc gia tham gia sẽ giúp khối này ngày càng củng cố ảnh hưởng trên trường quốc tế. Hiểu rõ về BRICS là gì, tiềm năng phát triển và tác động của khối đối với kinh tế thế giới sẽ giúp bạn nắm bắt cơ hội trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.